Adolf Dygacz
Adolf Karol Dygacz urodził się 23 lipca 1914r. w Droniowicach w rolniczej rodzinie Józefa Dygacza i Anny z domu Kopyciok.
Dom rodziny Dygaczów w Droniowicach - widok współczesny
Szkołę powszechną ukończył w Droniowicach, gdzie miłością do muzyki ludowej zaraził go Juliusz Bromer, nauczyciel, późniejszy kierownik tej szkoły, a prywatnie ojciec - Kazimierza Bromera (lublinieckiego harcerza i działacza PTTK).
Adolf Dygacz
Z czasów szkoły powszechnej pochodzą pierwsze zapisy pieśni ludowych, które młody Adolf zbierał i zapisywał między innymi od swoich sióstr pracujących w folwarku w Hadrze, czy od sąsiadów, czy też wypasając wraz z rówieśnikami krowy. W tym też czasie w arkana muzyki wprowadzał młodego Adolfa nauczyciel i organista z Sadowa - Franciszek Ligęza.
Już jako młody chłopak podczas powstań i plebiscytu rozklejał na domach i płotach powstańcze ulotki. Brał także udział w życiu kulturalnym wioski. Należał do miejscowego Koła Dzieci i Młodzieży, którym opiekował się nauczyciel pan Józef Cząstek. Grupa ta organizowała różne przedstawienia teatralno-muzyczne w sali pana Mzyka w Droniowicach.
Mając 16 lat, w 1930r. rozpoczął naukę w Niższym Seminarium Duchownym w Lublińcu, prowadzonym przez ojców Oblatów. Czesne odpracowywał w ich drukarni, gdzie nauczył się rzemiosła drukarskiego. Tam oprócz przedmiotów z zakresu szkoły średniej, oraz języków obcych, pogłębiał znajomość muzyki. Kontynuował także zbieranie pieśni ludowych, które "pozyskiwał" od swoich kolegów ze szkoły, którzy pochodzili z różnych stron Polski.
Niższe Seminarium Duchowne Misjonarzy Oblatów w Lublińcu
Adolf Dygacz należał także do Związku Harcerstwa Polskiego. Był członkiem drużyny harcerskiej w Lublińcu. Niestety nie udało się na razie ustalić do jakiej.
Gdy zachorował, przygarnęli go Józefa i Wojciech Liberkowie. Pani Józefa była znaną polską działaczką, która przeszła do historii, broniąc podczas manifestacji propolskiej w Oleśnie w maju 1920r. przed niemieckimi bojówkami - sztandaru z polskim orłem.
Maturę zdał eksternistycznie w 1936r. w Gimnazjum Humanistycznym im. Adama Mickiewicza w Katowicach. Następnie rozpoczął studia prawnicze w Warszawie, które przerwało powołanie na kurs podchorążych rezerwy, który w latach 1937-1938 odbył w Grodnie. Studia kontynuował aż do wybuchu II wojny światowej.
Jako oficer rezerwy brał udział w wojnie obronnej Polski w 1939r. Dostał się do niewoli, z której udało mu się zbiec. W 1940r. wraz z kolegami harcerzami, między innymi Konradem Mańką, włącza się w działalność konspiracyjną. Zostaje członkiem organizacji "Orła Białego" i jest odpowiedzialny za jej działalność na terenie Droniowic. Prowadzi także tajne nauczanie. Podczas okupacji znajduje pracę w charakterze pielęgniarza w Zakładzie dla Umysłowo Chorych im. św. Józefa w Pruszkowie koło Opola.
W styczniu 1941r. zostaje aresztowany przez Gestapo. Przetrzymywany w więzieniach w Opolu, Bytomiu i Katowicach. Wreszcie skazany przez sąd za udział w przygotowywaniu zamachu stanu, na 6 lat więzienia, które do końca wojny odsiaduje w raciborskim więzieniu.
Lista aresztowanych przez Gestapo członków organizacji "Orła Białego"
wśród których znalazło się nazwisko Adolfa Dygacza
Tam poznaje z ks. Franciszka Blachnickiego. W więzieniu nie zaprzestaje zbierania i zapisywania pieśni. Tym razem są to pieśni więzienne i konspiracyjne. Prowadzi, mimo zagrożenia życia, działalność konspiracyjną wśród więźniów, rozprowadzając wśród nich - polskie książki. Podczas ewakuacji więzienia udaje mu się uciec. Wraz z kolegami buduje prowizoryczny bunkier nad Odrą i ukrywa się tam do stycznia 1945r.
W 1945r. zawiera związek małżeński z Klarą Goluzdą, z którego urodziło mu się dwoje dzieci: Kornelia i Andrzej.
Ślub Adolfa Dygacza z Klarą Goluzdą
Po wojnie w latach 1945-1948 w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Katowicach kontynuował studia prawnicze. Potem były studia muzyczno-pedagogiczne w Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach, a po ich ukończeniu na tej samej uczelni studia z zakresu teorii muzyki. W 1952 r. ukończył na Uniwersytecie Jagielońskim w Krakowie studia muzykologiczne - zdobywając tytuł magistra za pracę "Charakterystyka pieśni ludowych na Śląsku Opolskim".
W tym też czasie rozpoczyna pracę jako wykładowca przedmiotów teoretycznych i kierownik grup seminaryjnych w Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Odwiedza też rodzinne strony. Od 1950r. prowadzi Akcję Zbierania Folkloru Muzycznego zainicjowaną przez Państwowy Instytut Sztuki w Warszawie na terenach: opolskim, lublinieckim i w Zagłębiu Dąbrowskim. Z jego to inicjatywy w 1951 roku chór „Echo” z Droniowic prowadzony przez Eryka Parysa nagrał ludowe pieśni w Radiu Katowice z cyklu audycji pt: „Wieś tańczyi śpiewa”. Od 1953r. współpracuje w Koszęcinie z Zespołem Pieśni i Tańca "Śląsk" uczyąc młodych śpiewaków z zespołu - pieśni górniczych.
W 1962r. uzyskuje na Uniwersytecie Wrocławskim stopień doktora, tematem pracy są: "Pieśni górnicze. Studium i materiały". W 1970r. zostaje mianowany docentem etatowym. Od 1974r do 1980r. działa w Katederze Etnografii Uniwersytetu Wrocławskiego. Habilituje się w 1975r. na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na podstawie rozprawy "Ludowe pieśni górnicze w Zagłębiu Dabrowskim". Od 1980 pracuje jako kierownik Zakładu Teorii Muzyki i Folklorystyki Muzycznej na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach w filii w Cieszynie.
W 1985r. zawarł związek małżeński z Janiną Lipińską.
W 1991r. otrzymał tytuł profesora.
Profesor Adolf Dygacz
Należał do wielu organizacji kulturalnych: w latach 1970-1973 był wiceprezesem Związku Kompozytorów Polskich, był członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz Katowickiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, Rady Programowej zespołu Pieśni i Tańca "Śląsk".
Rada Programowa Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk
- czwarty od lewej strony Adolf Dygacz
Adolf Dygacz muzykę ukochał ponad wszystko. Sam grał na organach, fortepianie, instrumentach szklanych, a nawet diabelskich skrzypcach. Przez całe życie słuchał, a potem nagrywał i zapisywał. Interesował go folklor wiejski i miejski. W sumie zebrał około 10 tysięcy melodii i tekstów. Opublikował około 2 tysięcy artykułów z zakresu publicystyki muzycznej oraz wiele prac naukowych (w tym 12 książek). Pozostawił w swym dorobku m.in.: "Śpiewnik pieśni powstańczych", "Śląskie pieśni ludowe", "Pieśni górnicze", "Pieśni katowickie", "Śpiewnik pieśni lublinieckich", "Cztery pory roku w przysłowiach", "Pieśni swawolne", "Świętochłowice w pieśni ludowej", "Pieśni ludowe miasta Katowic"
W latach 1947-1969 współpracował z "Trybuną Robotniczą" jako krytyk i publicysta muzyczny. W 1969-1976 prowadził własne audycje i programy w radiu i telewizji, między innymi cykl "Z teki folklorystycznej Adolfa Dygacza". Opracował muzykę ludową dla Kazimierza Kutza do filmów: "Sól ziemi czarnej" i "Perła w Koronie".
Za swoją działalność został odznaczony m.in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz tytułem Zasłużony Działacz Kultury. W 1995 otrzymał tytuł Honorowego Ślązaka Roku nadany przez Radio Katowice.
Adolf Dygacz - z zespołem ludowym "Książeniczanki"
W 2010 na fasadzie budynku przy ul. Wita Stwosza 4 w Katowicach odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci profesora (mieszkał w tym budynku w latach 1988−2004)
Tablica poświęcona Adolfowi Dygaczowi - przy ulicy Wita Stwosza 4 w Katowicach
zaś 7 września 2012 w Galerii Artystów na placu Grunwaldzkim w Katowicach odsłonięto jego popiersie.
Odsłonięcie popiersia Adolfa Dygacza w Galerii Artystów w Katowicach
Adolf Dygacz jest patronem Regionalnego Przeglądu Pieśni „Śląskie Śpiewanie” organizowanego co roku przez Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” i Związek Górnośląski w Katowicach. W Koszęcinie patronuje Domowi Pracy Twórczej, w którym znajduje się m.in. Izba Tradycji Zespołu, a w niej stała wystawa pamiątek mu poświęconych. Także działająca w Koszęcinie szkoła muzyczna, nosi imię Adolfa Dygacza. W rodzinnych Droniowicach imię Adolfa Dygacza nosi Dom Spotkań.
Dom Spotkań im. Adolfa Dygacza w Droniowicach
Zmarł w wieku 90 lat - 6 kwietnia 2004r. w Katowicach i został pochowany na cmentarzu przy ulicy Francuskiej.
Grób na cmentarzu przy ulicy Francuskiej w Katowicach
Opracowane na podstawie:
Adolf Dygacz 1914-2004, życie i działalność - Muzeum Śląskie 2007r.
Śpiewnik Pieśni Lublinieckich, Adolf Dygacz, Katowice 1999r.
Adolf Dygacz - Wikipedia
Ziemia Lubliniecka nr 3/2010, Kazimierz Bromer - "Adolf Karol Dygacz"
Barbara Szmatloch - Profesor Adolf Dygacz, Gazeta Wyborcza z 15 kwietnia 2004r.
Wspomnienia - Florian i Wiktoria Sitek
Wspomnienia - Kornelia Dygacz
Zdjęcia:
Adolf Dygacz 1914-2004, życie i działalność - Muzeum Śląskie 2007r.
Wrchiwum prywatne - Florian i Wiktoria Sitek
Archiwum Hufca Lubliniec
Rodzina Majczak
Wikipedia